در شرایطی کر ایران با چالشهایی همچون تحریمها، محدودیتهای وارداتی و خروج سرمایه مواجه است، برخی از شرکتهای فعال در حوزه تامین تجهیزات ساختمانی، تلاش کردهاند با تغییر رویکرد خود، ضمن حفظ کیفیت، پاسخگوی نیاز مشتریان باشند.
از جمله شرکت طراحان ایده صدرا، که نهتنها بهدنبال تامین محصولات باکیفیت و سفارشی است، بلکه با راهاندازی خطوط تولید داخلی، سعی دارد استانداردهای بینالمللی را حفظ کند. در گفتوگو با شهیار شاهنده، مدیرعامل این شرکت، به بررسی مشکلات تولید پرداختیم. این شرکت در زمینه تولید محصولات مختلف ساختمانی و نمایندگی برندهای معتبر جهانی فعالیت دارد. به گفته شاهنده، افزایش هزینهها و تامین پایدار انرژی از موانع اصلی تولید است و علاوه بر این، محدودیت ارتباط با بازارهای جهانی همچنان سد راه توسعه و رقابتپذیری این صنعت محسوب میشود. مشروح این گفتوگو را در ادامه میخوانید.
کدام یک از محصولات شما بیشترین تاثیر را روی مخاطب گذاشته است؟
ما دو محصول داریم که در دنیا خیلی معروف هستند. یکی از این محصولات شیرآلات جسی ایتالیا است که به واسطه زحمتهایی که کشیدهاند و کالکشنهای جدیدی که هر سال یکی دو مدل معرفی میکنند، جزو بهترین شیرآلات دنیاست. این برند به خاطر طراحیهای خاص و همکاری با دیزاینرهای بزرگ جهانی شهرت زیادی دارد و در هتلها، قصرها و بسیاری از اماکن معتبر دنیا استفاده میشود. امروزه در برخی از مکانها حتی حمام به اندازه یک اتاق اهمیت پیدا کرده و طراحی و زیبایی آنها بسیار مهم است و به همین دلیل شیرآلات جسی طرفداران زیادی دارد.
همچنین، ما فلاشتانک گبریت را وارد میکنیم که یکی از بهترین فلاشتانکهای دنیا است. این محصول سوئیسی است و در آلمان تولید میشود. اگرچه ما خط تولید داخلی آن را راهاندازی کردهایم، اما به دلیل سطح بالای تولید گبریت، نمیتوانیم به تولید آنها برسیم. آنها روزانه حدود ۲۰ هزار فلاشتانک برای صادرات تولید میکنند که در مقایسه با ما که ظرفیت تولید کمتری داریم، فاصله زیادی است.
درواقع شرکتهای بزرگی مانند گبریت، روزانه حدود ۷۰۰۰ فلاشتانک را به کشورهای مختلف از جمله آمریکا صادر میکنند. برای رسیدن به این سطح از تولید و صادرات، نیاز به ارتباطات جهانی و بازارهای مختلف داریم. اما مشکل اصلی ما در حال حاضر، نبود ارتباطات و بازار گسترده است که باعث میشود نتوانیم صادرات به مقیاس جهانی داشته باشیم.
به نظر شما سفارشیسازی تا چه میزان میتواند در افزایش رضایت مشتریان تاثیرگذار باشد و آیا امکان طراحی اختصاصی در مجموعه شما وجود دارد؟
ما تامینکننده پروژههای ساختمانی در بخشهای بااستاندارد و نیچ مارکت هستیم و عمدتا در مناطق یک، ۲ و ۳ تهران، همچنین در هتلها و اماکن عمومی فعالیت داریم. تامین تجهیزات برای اماکن عمومی مانند مراکز خرید نیز از جمله حوزههای فعالیت ماست.
ما در حوزه تامین کالا فعالیت داریم، اما ازآنجاکه ماهیت فعالیت ما با طراحی ارتباط تنگاتنگی دارد، همواره با طراحان و شرکتهای طراحی داخلی همکاری میکنیم. مشتریان معمولا از میان مجموعههای موجود، محصول موردنظر خود را انتخاب میکنند و در برخی موارد، شرکتهایی که با آنها همکاری داریم، برای پروژههای بزرگ امکان انجام تغییرات و سفارشیسازی را نیز فراهم میکنند. برخی از برندهای بینالمللی که نمایندگی آنها را در اختیار داریم، این قابلیت را دارند که محصولات خود را مطابق نیاز پروژههای خاص تغییر دهند. علاوه بر این، در کارخانه خودمان که با برند «فورته» فعالیت میکند، تولیداتی در زمینه کابینت آشپزخانه و کمدهای سفارشی داریم که جایگزین محصولات وارداتی شدهاند. در حقیقت، به دلیل محدودیتهای واردات، بخشی از نیاز بازار را از طریق تولیدات داخلی تامین میکنیم، اما همچنان برخی قطعات و مواد اولیه خاص را از برندهای مطرح بینالمللی وارد میکنیم تا استاندارد محصولاتمان در سطح جهانی حفظ شود.
محدودیتهای واردات چه زمانی آغاز شد و چگونه بر فعالیت شرکت شما تاثیر گذاشته است؟
محدودیتهای واردات حدود چهار تا پنج سال پیش اعمال شد. تا پیش از آن، ما نماینده رسمی برخی برندهای اروپایی در حوزه کابینت آشپزخانه بودیم و محصولات آنها را مستقیما وارد میکردیم. با اعمال ممنوعیت واردات، تصمیم گرفتیم کارخانهای راهاندازی و تولید داخلی را آغاز کنیم. در حال حاضر، ارتباطات خود را با شرکتهای اروپایی، بهویژه در ایتالیا، سوئیس و آلمان حفظ کردهایم. بیش از ۸۰ درصد همکاریهای تجاری ما با ایتالیا انجام میشود، به این دلیل که عمده محصولات ما در حوزه کابینت از این کشور تامین میشد. هدف ما این است که بتوانیم برندهای اروپایی را متقاعد کنیم تا در ایران تولید مشترک داشته باشند و سطح تولیدات داخلی را به استانداردهای آنها نزدیک کنیم.
با وجود مشکلات ناشی از تحریمها و ارتباط نداشتن با بسیاری از بازارهای بینالمللی، وضعیت فعلی بازار ایران را چگونه ارزیابی میکنید؟
در شرایط فعلی، بازار ایران جذابیت چندانی برای سرمایهگذاران ندارد. یکی از دلایل اصلی این موضوع، نبود گردشگری و کاهش سرمایهگذاریهای خارجی است. متاسفانه، بهجای آنکه سرمایههای جدید به کشور جذب شود، شاهد خروج سرمایهها هستیم. اگر بخواهیم از دید یک شرکت خارجی به بازار ایران نگاه کنیم، متوجه خواهیم شد که با وجود وسعت و ظرفیتهای بالای کشور، حجم گردش مالی در مقایسه با سایر کشورها بسیار ناچیز است. به عنوان مثال، در حال حاضر اگر حجم معاملات ما با یک شرکت خارجی چند میلیون دلار باشد، در کشورهایی که از نظر جمعیتی بسیار کوچکتر از ایران اما به بازارهای جهانی متصل هستند، این رقم به دهها میلیون دلار میرسد. بنابراین، عملا در بازار جهانی سهم قابلتوجهی نداریم. در شرایط ایدهآل، باید سالانه ۲۰۰ تا ۳۰۰ هتل جدید ساخته شود تا بتوانیم از پتانسیل واقعی بازار استفاده کنیم، اما این موضوع در وضعیت فعلی بیشتر به یک ایدهآل دور از دسترس شباهت دارد تا یک فرصت واقعی.
با توجه به شرایط کنونی اقتصادی، از جمله تحریمها و تورم، مشتریان شما با افزایش هزینهها روبهرو شدهاند.این موضوع هم برای شما به عنوان تولیدکننده چالشهایی به همراه دارد و هم برای مشتریان. چگونه این مسائل را مدیریت میکنید تا هم رضایت مشتریان حفظ شود و هم شرکت بتواند به فعالیت خود ادامه دهد؟
در حال حاضر، تمامی شرکتهایی که در حوزه تولید فعالیت دارند، در تلاش هستند تا صرفا خود را سرپا نگه دارند و به امید بهبود شرایط، به فعالیتشان ادامه دهند. شرایط اقتصادی و مشکلات زیرساختی، از جمله قطعی مکرر گاز و برق، تاثیرات مستقیمی بر روند تولید گذاشته است. متاسفانه در حالی که همواره شعار حمایت از تولید سر داده میشود، نخستین مجموعههایی که در بحرانها دچار آسیب میشوند، کارخانهها و واحدهای تولیدی هستند. به عنوان مثال، در فصل سرما، کارکنان کارخانه ما به دلیل قطعی گاز، قادر به ادامه فعالیت نبودند. در واقع، ما در حال حاضر تنها در حد حفظ و ادامه حیات واحد تولیدی خود حرکت میکنیم، چرا که در کنار ۳۰۰ نفری که بهطور مستقیم در کارخانه مشغول به کارند، هزاران نفر دیگر نیز بهصورت غیرمستقیم به این مجموعه وابستهاند. برای ما، توقف تولید نهتنها به معنای از دست رفتن یک کسبوکار، بلکه به معنای قطع معیشت بسیاری از خانوادهها خواهد بود.
پس از ممنوعیت واردات، به سمت تولید داخلی رفتید. آیا این تغییر فرصتی برای رشد صنعت داخلی بوده است؟
حمایت از تولید داخلی بیشتر در حد شعار باقی مانده است و ناآگاهی برخی مسوولان، مشکلات تولید را افزایش داده است. دلالان و واسطهها مشکلی ندارند، اما تولیدکنندگان با موانع بسیاری روبهرو هستند. تولید داخلی در شرایط فعلی یک اجبار است، نه یک انتخاب. بیشتر تولیدکنندگان منتظر بهبود شرایط اقتصادی برای ازسرگیری واردات هستند، در حالی که ایدهآل این است که تولید داخلی در کنار واردات توسعه یابد.
برای رقابتپذیری باید وضعیت اقتصادی کشور را هم در نظر گرفت. زمانی ایران از مزیت انرژی ارزان برخوردار بود، اما این مزیت از بین رفته و هزینه انرژی اکنون بالاتر از بسیاری نقاط جهان است. علاوه بر آن، مالیاتهای سنگین، نبود حمایتهای واقعی و مهاجرت نیروی متخصص، تولید را با چالشهای جدی مواجه کرده است. فرار نیروی انسانی و سرمایه نیز یکی از مشکلات مهم است. سیاستهای اخیر باعث شده بسیاری از سرمایهگذاران صنعت ساختمان به کشورهای اطراف مهاجرت کنند. طی دو سال گذشته، ۵۰ درصد سرمایهگذاران این حوزه سرمایههای خود را از ایران خارج کردهاند، زیرا در کشورهای دیگر شرایط اقتصادی باثباتتری وجود دارد. با فرار سرمایهها، وضعیت تولید بدتر شده و بسیاری از واحدهای تولیدی تعطیل شدهاند. ما در زمینه تولید، در حوزه نیروی کار نیز با معضل جدی روبهرو هستیم. متخصصان ما بهسادگی جذب بازارهای خارجی میشوند. فردی که در ایران با حقوق ۴۰ میلیون تومان کار میکرد، اکنون در کشورهای همسایه چند برابر این مبلغ دریافت میکند و حفظ نیروی متخصص دشوار شده است.
تولیدکنندگان داخلی تحت فشار نهادهای دولتی هستند. بیمه و مالیات به دلیل اینکه تولیدکنندگان در محل ثابت فعالیت دارند، بیشترین فشار را به این بخش وارد میکنند. در نتیجه، بهجای تمرکز بر تولید و ارتقای کیفیت، انرژی زیادی صرف حل موانع اداری میشود. تفاوت ما با تولیدکنندگان خارجی در این است که آنها یک کار ساده را با یک کلیک انجام میدهند، در حالی که ما باید دهها مانع را پشت سر بگذاریم. حمایت از تولید باید رقابت سالم ایجاد کند، نه اینکه تولیدکنندگان را فقط در مسیر بقا نگه دارد. بدون اصلاحات ساختاری و ایجاد ثبات اقتصادی، تولید داخلی نمیتواند به استانداردهای جهانی برسد و در نهایت، بازار داخلی را نیز از دست خواهیم داد.
شرایط تولید پس از ممنوعیت واردات را چطور ارزیابی میکنید؟ آیا این ممنوعیتها به نفع تولیدکننده و مصرفکننده بوده است؟
بخش زیادی از مواد اولیه ما در داخل تولید میشود، مانند امدیاف و برخی روکشها، اما در حوزههایی مانند اکسسوری و یراقآلات، یا تولید داخلی وجود ندارد یا کیفیت کافی ندارد، بنابراین واردات همچنان ضروری است. برای رقابتپذیری و ارتقای کیفیت، بازار باید آزاد باشد تا تولیدکنندگان داخلی خود را به استانداردهای جهانی برسانند. اقتصاد آزاد فضای سالمی برای رقابت ایجاد کرده و از رانت جلوگیری میکند. مشتریان ما آگاه هستند و اگر کالای داخلی به استانداردهای جهانی نزدیک شود، به دلیل قیمت پایینتر مورد استقبال قرار میگیرد. با وجود پیشرفتهای تولید داخلی پس از ممنوعیت واردات، هنوز نمیتوان کیفیت کابینتهای داخلی را با نمونههای ایتالیایی مقایسه کرد. حضور محصولات خارجی علاوه بر رقابت، به ارتقای استانداردهای تولید داخلی نیز کمک میکند.